2010’da dünyada 13. büyük kanatlı eti ve ürünleri üreticisi konumuna gelen Türkiye, kanatlı eti ve ürünleri üretiminde teknolojik seviye olarak AB standartlarına ulaşmış durumda. 1.459 bin ton ile dünya üretiminden % 1,5 oranında bir paya sahip.
TC Ekonomi Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü, Tarım Ürünleri Daire Başkanlığı
Türkiye’de üretim ve tüketim
Sağlıklı beslenme konusunda her geçen gün daha da duyarlı davranmaya başlayan tüketiciler kırmızı ete alternatif olarak, daha az yağlı ve daha ucuz olan kanatlı etlerine yönelmişlerdir. Son 20 yıldır bütün dünyada kanatlı eti üretimi ve tüketimi sürekli bir artış eğilimi göstermektedir. Ülkemizde de bu eğilimin bir göstergesi olarak kişi başına yıllık tüketim miktarı 1990 yılında bu yana (2008) yaklaşık 3,8 kat artarak 3,8 kg dan 14,5 kg’a yükselmiştir.
Tavukçuluk, 1970’li yıllardan başlayarak ülkemiz hayvancılık sektörü içinde sürekli bir gelişim sağlayan, kendi üretim planlamasını yapabilen ve ülkenin hayvansal protein gereksiniminin önemli bir bölümünü karşılayabilen önemli bir üretim dalıdır. 1970’lerde üretim küçük aile işletmelerinde yüksek birim maliyeti ile gerçekleştirilmekte iken 1980’lerde sektörde yapısal değişime gidilerek entegre tesisler kurulmaya başlanmış ve sektör sözleşmeli üretime yönelmiştir. 1990lı yıllarda sektöre yapılan yatırımlarla modern üretim tesislerinin sayısı ve üretim kapasitesi hızla artmış, yüksek standartta üretim yaygınlaşmıştır. 1990-2000 döneminde ise, % 14,4 oranı yıllık üretim artış hızı ile üretimde patlama yaşanmıştır. Ülkemiz, mevcut durumda kanatlı eti ve ürünleri üretiminde teknolojik seviye olarak AB standartlarına ulaşmış durumdadır.
Türkiye’nin kanatlı eti ve ürünleri üretimi, 2008 yılında bir önceki yıla göre % 2,1 artarak 1.123 bin tona, 2009 yılında ise % 8,2 artış ile 1.324 bin tona yükselmiştir. 2010 yılında Türkiye, dünyada 13 üncü büyük kanatlı eti ve ürünleri üreticisi konumuna gelmiş, 98 milyon tonluk dünya tavuk eti üretiminde Türkiye 1.459 bin ton ile dünya üretiminden % 1,5 oranında pay almıştır.
Ülkemizde hindi eti endüstriyel anlamda 1990’larda üretilmeye başlanmıştır. Bunun sonucu olarak, söz konusu ürünün tüketimi yılbaşı sofraları ile kısıtlı iken zaman içerisinde gündelik tüketim içerinde kendine önemli bir yer edinmiştir. 2009 verilerine göre hayvan başına alınan ortalama verim et tavuğu (broiler) için1,8 kg, hindi için ise 10,0 kg. olmuştur. Kanatlı eti üretiminin % 80’i modern tesislerde gerçekleştirilme olup yatırımların büyük kısmı gelişmiş ülkelerdeki benzerlerinden çok daha yenidir.
Tüketim: Üretimdeki artış yıllar içerisinde tüketime de yansımıştır.1990 yılında 3,8 kg olan kişi başına düşen yıllık kanatlı eti ve ürünleri tüketimi 2010 yılında dek geçen süre içerisinde 5 kat artarak 19,7 kg’a ulaşmıştır.
Türkiye’nin dış ticareti
İhracat: Ülkemiz tarafından 2010 yılında 211 milyon dolar olarak gerçekleştirilen kanatlı eti ve ürünleri ihracatı, 2011 yılında bir önceki yıla oranla değer bazında % 87 artışla 394 milyon dolar düzeyine ulaşmıştır. Mevcut pazarlarımız; Ortadoğu, Uzakdoğu ve Kafkasları içine alan geniş bir coğrafyaya yayılmış bulunmaktadır. Kümes hayvanları eti ve sakatatı ihracatı gerçekleştirdiğimiz başlıca ülkeler, Irak (% 64), Libya (% 5), Hong Kong (% 5), İran (% 5), Vietnam (% 4) ve Azerbaycan’dır (% 3).
İthalat: 2010 yılında 921 bin dolar olarak gerçekleştirilen kümes hayvanları eti ve sakatatı ithalatımız, 2011 yılında bir önceki yıla oranla % 70 artışla 1,6 milyon dolar olarak gerçekleştirilmiştir. Kümes hayvanları eti ve sakatatı ithalatı gerçekleştirdiğimiz ülkeler, KKTC (% 61), Irak (% 18), Bulgaristan (% 8), Fransa (% 7) ve Macaristan’dır (% 6).
Dünya üretimi ve ticareti
Dünyada kanatlı eti ve ürünleri üretiminde başı çeken ülkeler sırasıyla ABD (20 milyon ton), Çin Halk Cumhuriyeti (17 milyon ton) ve Brezilya’dır (11 milyon ton). Dünya kanatlı eti ve ürünleri üretiminde ilk on ülkenin aldığı pay % 65’e tekabül etmektedir.
Kanatlı eti ihracatı
Dünya ihracatında Brezilya ve ABD başı çeken ülkelerdir ve küresel ihracatın % 39’u bahse konu iki ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye, dünya ihracatında 21 inci büyük ülke konumundadır. Kanatlı dış ticaret dengesinde açık vermekte olan Ortadoğu, Uzakdoğu ile yakın ve çevre ülkeler ve Afrika ülkeleri ülkemiz açısından önemli bir potansiyel taşımaktadır.
Türkiye’nin kanatlı et üretimi ve ihracatı her geçen yıl istikrarlı bir şekilde büyümekte, ihracatta yeni pazarlara açılım sağlanmakta ve henüz girilemeyen pazarlar için ise devlet ve özel sektör tarafından girişimler sürdürülmektedir. Türkiye yakın ve çevre ülkeler arasında Rusya ve İran’ın ardından en büyük üretici olup yakın çevre ülkeler arasındaki en büyük ihracatçı konumundadır. Bu konumuyla sektörün güçlü altyapısı da dikkate alınarak kanatlı et sektörünün giderek daha da güçleneceği düşünülmektedir.
